Heraclitus; duistere denker uit de oudheid; eerste wijsgeer van het Westen.
Hij is het die ons eerst leert van de logos, de ordening die alle bestaan tot stand brengt, en daarmee een van de meest fundamentele pogingen doet de wereld tot begrip te brengen.
De fragmenten van Heraclitus omvatten het gedeelte van zijn werk dat de tand des tijds doorstaan heeft, hier in het Nederlands verwoord.
Fragmenten 1: Het ene wijze
Fragmenten 2: De eenheid der tegendelen ( > )
Fragmenten 3: Het eeuwig levende vuur ( > )
1
Heraclitus, zoon van Bloson, uit Efeze, deelt het volgende mede:
Van de hier werkelijke, onveranderlijk geldige ordening blijken de mensen zonder begrip te zijn, zowel voor ze ervan horen, als wanneer ze er eenmaal van gehoord hebben. Want hoewel alles in overeenstemming met deze ordening geschiedt, lijken zij zonder ervaring wanneer zij zich wagen aan woorden en werken van het soort dat ik behandel, waarbij ik elk gegeven overeenkomstig zijn ware aard onderscheid en aangeef, hoe het ermee gesteld is. Anderen echter, ontgaat wat zij al wakend aan het doen zijn, zoals dat wat zij in hun slaap doen hen ontgaat.
2
Daarom heeft men zich aan te sluiten bij het verbindende, want het verbindende is universeel. Van de hier werkelijke, universeel geldende ordening leven de meesten echter alsof ieder van hen over een particulier verstand zou beschikken.
3
Er is slechts één wijsheid: op voet van vertrouwdheid te staan met de besluitvaardigheid die alles bestiert.
4
Luisterend niet naar mij, maar naar de ordening, is het wijs ermee in te stemmen dat alles één is.
5
Van alle verklaringen die ik gehoord heb komt niet een zover als dit: tot het besef te komen dat het ene wijze van alles afzonderlijk staat.
6
Het ene wijze, dat geheel alleen staat, is niet bereid en toch ook weer wel bereid in de naam Zeus tot uitdrukking te worden gebracht.
7
Inzicht hebben is van universele aard.
8
Voor hen die wakker zijn is de fraaie ordening één en alles verbindend, maar de slapenden wenden zich ieder tot het particuliere.
9
Waarmee zij het meest aan een stuk verkeren – met de ordening die alles bestiert – daarvan zonderen zij zich af, en waar zij dagelijks op stuiten, dat schijnt hun vreemd toe.
10
Want de velen denken niet aan zulke dingen als die waarop ze stuiten. Ook herkennen ze daarin niet wat hun geleerd is, maar houden vast aan hun overtuigingen.
11
Zonder het onverwachte te verwachten zal men het ook niet ontdekken, blijft het onnaspeurbaar en ontoegankelijk.
12
Want de meerderheid der goddelijke dingen ontkomt eraan gekend te worden door een gebrek aan vertrouwen.
13
De Heer van wie het orakel is dat zich te Delphi bevindt, verklaart niet, verbergt ook niet, maar duidt aan.
Lees het commentaar bij deze fragmenten in: De ordening als grondstructuur van het wakker-zijn ( > )
Lees verder
Noten
Externe link: Online Fragmenten van Heraclitus (Nederlands)
Externe link: Online Fragmenten van Heraclitus (Grieks en Engels)
Externe link: Stanford artikel over Heraclitus (Engels)
Bron: Heraclitus – Spreuken door Cornelis Verhoeven
Bron: Aldus sprak Heraclitus door Jaap Mansfeld