Naar aanleiding van het vorige artikel over John Searle kwam ik wat meer te weten over Hubert Dreyfus, en zo ook dat er een film over en met hem is gemaakt, die het kijken waard is. Het onderwerp is Heideggers conceptie van zijn-in-de-wereld. Ook Charles Taylor speelt een rol, de filosoof die het als Canadese politicus ooit nog eens opnam tegen Pierre Trudeau, de voormalige premier en vader van de zeer recent afgetreden premier van Canada.
Het is typisch zo’n film waarin filosofie toegankelijk wordt gemaakt voor een breder publiek. Heel diep en technisch wordt het dus niet. Wel worden enkele interessante en tot de verbeelding sprekende vergelijkingen gemaakt tussen koken, hout bewerken en het spelen van Jazz. De film laat zien hoe al deze activiteiten een vaardigheid vereisen die maakt dat je even helemaal opgaat in het creatieve proces opgaat en daarbij – en dit is waar de vergelijking om draait – het rationele denken laat gaan.
Het voorbeeld wordt gegeven van een kok die gevraagd wordt waarom zij haar recepten niet gewoon opschrijft en ten antwoord geeft dat een recept helemaal niets kan bevatten van waar het koken werkelijk om draait. Hoe je een maaltijd bereidt laat zich niet opschrijven. Als we de waarheid daarvan goed overdenken dan zien we in het verlengde daarvan ook hoe menselijk gedrag in zijn algemeen niet geprogrammeerd kan worden – niet tot de tekens gereduceerd kan worden waarmee een machine zijn instructies krijgt. Er is hier sprake van een zekere kwaliteit die zich niet tot rationaliteit, niet tot informatie, niet tot enen en nullen laat reduceren.
Ter suggestie, twee fragmenten, een van zeven en een van elf minuten:
Het eerste fragment, 13:46 tot 20:39, schetst een mooie confrontatie tussen Dreyfus en andere departementen van het MIT, waar hij werkzaam was, met betrekking tot de opvattingen omtrent hoe mensen werken en hoe een machine dat na zou kunnen doen:
Using computers, we were finally in a position to test thousands of years of philosophical theory about how the mind works.
Het tweede fragment, van 54:08 tot 1:05:17, is de conclusie van de film, waarin een mooie uitleg wordt gegeven over het wezen van de technologie en de rol van de mens ten opzichte daarvan:
One of the dangers of technology is it releaves us of the burden of having to develop skills. Technology is always sold as a labour-saving device.
Tenslotte, de film in zijn geheel:
Everything gets leveled. There is no meaningful difference anymore between what’s important and what’s not important, what’s trivial and what’s crucial, what’s relevant and irrelevant, it’s all reduced to just more information.
